Rau tiền đạo nếu không được phát hiện và điều trị có thể dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng với cả mẹ bầu và thai nhi. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa rau tiền đạo qua bài viết dưới dưới đây.
1. Rau tiền đạo là gì?
Rau tiền đạo (nhau tiền đạo) là hiện tượng rau thai (vị trí bánh rau bám vào buồng tử cung) nằm ở vị trí thấp nhất của tử cung.
Hiện tượng này che mất một phần hoặc toàn bộ cổ tử cung, khiến đường ra của thai nhi trong quá trình sinh nở bị cản trở.
Trong suốt thời gian mang thai, rau (còn gọi là nhau thai) chính là cơ quan trao đổi chất duy nhất giữa mẹ và con, cung cấp dinh dưỡng cho sự phát triển của thai nhi.
Vì vậy, bánh rau bắt đầu hình thành từ rất sớm và phát triển đồng thời với thai nhi.
2. Phân loại rau tiền đạo thường gặp
Rau tiền đạo được phân thành năm loại dựa vào vị trí mà bánh rau bám vào tử cung. Cụ thể là:
- Rau bám thấp: Bánh rau bám chủ yếu vào phần thân của tử cung. Vị trí bánh rau thấp hơn bình thường nhưng chưa đến lỗ tử cung.
- Rau bám bên: Bánh rau chủ yếu bám vào đoạn dưới của tử cung nhưng không tới cổ tử cung.
- Rau bám mép: Bánh rau bám vào mép cổ tử cung nhưng không che lấp lỗ này.
- Rau tiền đạo bán trung tâm: Bánh rau che phủ một phần cổ tử cung.
- Rau tiền đạo trung tâm: Bánh rau che lấp toàn bộ cổ tử cung. Tình trạng này chiếm tỷ lệ 20-30% các trường hợp.
3. Nguyên nhân gây ra rau tiền đạo
Hiện nay, nguyên nhân gây ra rau tiền đạo chưa được xác định rõ. Bánh rau có thể phát triển ở bất kỳ vị trí nào trong tử cung mà phôi thai đã bám vào. Ngoài ra, có một số yếu tố gia tăng nguy cơ mắc bệnh lý này có thể kể đến là:
- Phụ nữ sinh nở nhiều lần.
- Thai phụ lớn hơn 35 tuổi.
- Tiền sử sảy thai hoặc nạo phá thai nhiều lần trước đó.
- Từng mắc viêm nhiễm tử cung trước khi mang thai.
- Tiền sử lần mang thai trước bị nhau tiền đạo.
- Tử cung có hình dạng bất thường.
- Phụ nữ mang thai song thai, đa thai và có bánh rau lớn.
- Mẹ có lối sống không lành mạnh, thường xuyên sử dụng chất kích thích như hút thuốc lá.
4. Dấu hiệu mà rau tiền đạo gây ra
Mặc dù hiện nay, đa số trường hợp rau tiền đạo không có triệu chứng mà chỉ tình cờ phát hiện qua siêu âm, nhưng một số khác vẫn có các triệu chứng điển hình. Triệu chứng của bệnh sẽ khác nhau tùy thuộc vào vị trí bám của rau và mức độ ảnh hưởng đến mẹ bầu và thai nhi.
Một số triệu chứng có thể chỉ báo tình trạng rau bám thấp là:
- Xuất hiện xuất huyết âm đạo bất thường: máu có màu đỏ tươi, có thể lẫn cục máu mà không gây cảm giác đau đớn, thường xuất hiện trong 3 tháng cuối của thai kỳ.
- Tình trạng xuất huyết âm đạo: mức độ xuất huyết thường khác nhau tùy từng người bệnh. Chảy máu vùng kín có thể ngừng tự nhiên mà không cần điều trị. Tuy nhiên, triệu chứng này có thể tái phát với mức độ chảy máu tăng dần, ảnh hưởng đến mẹ bầu.
- Co thắt tử cung: xảy ra trong một số trường hợp.
5. Rau tiền đạo có nguy hiểm không?
Rau bám thấp hơn so với bình thường nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể gây ra biến chứng băng huyết sau sinh và đe dọa tính mạng của mẹ cũng như thai nhi trong thai kỳ. Cụ thể như sau:
5.1. Đối với mẹ
Nếu xuất huyết âm đạo tái diễn trong thai kỳ có thể gây thiếu máu nghiêm trọng và tăng nguy cơ sinh non.
Trong trường hợp rau bám gần cổ tử cung, sau khi sinh, việc bóc rời bánh rau có thể làm hở cổ tử cung, tạo điều kiện cho vi khuẩn và vi trùng gây nhiễm trùng.
Nếu bánh rau bám chặt và không thể tách rời khỏi niêm mạc, bác sĩ có thể phải thực hiện cắt bỏ tử cung.
5.2. Đối với thai nhi
Mẹ bị thiếu máu có thể khiến thai nhi không được cung cấp đủ dinh dưỡng, dẫn tới suy dinh dưỡng bào thai, nặng hơn là gây suy thai.
Trong trường hợp mẹ xuất huyết nghiêm trọng và cần cấp cứu, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện mổ lấy thai khẩn cấp để cứu sống cả mẹ lẫn thai nhi.
Với những thai nhi chưa đủ tháng có thể gặp phải tình trạng suy hô hấp do sinh non. Hơn nữa, bánh rau nằm ở vị trí dưới của tử cung sẽ khiến thai nhi khó thay đổi vị trí đầu xuống, gây ngôi thai không thuận (ngôi mông, ngôi ngang) khiến việc sinh nở gặp khó khăn.
6. Chẩn đoán rau tiền đạo khi nào?
Mặc dù, rau bám từ rất sớm trong thai kỳ nhưng khi bánh rau phát triển đến mức độ nhất định mới có thể chẩn đoán rau có bám thấp hơn bình thường hay không.
Hiện nay, thông qua siêu âm, các bác sĩ có thể phát hiện bệnh lý này vào tuần thứ 20 của thai kỳ. Với kỹ thuật tiên tiến, siêu âm có thể giúp bác sĩ xác định chính xác rau bám ở vị trí nào của tử cung.
7. Phương pháp chẩn đoán rau tiền đạo
Thông thường, rau tiền đạo được chẩn đoán thông qua siêu âm. Đây là phương pháp đơn giản, không gây nguy hiểm với mẹ bầu và thai nhi.
Phương pháp này còn giúp chẩn đoán biến chứng rau cài răng lược – biến chứng nguy hiểm của tình trạng rau bám thấp.
Dựa vào hình ảnh siêu âm, bác sĩ sẽ xác định được tình trạng rau cài răng lược với các đặc điểm:
- Khoảng cách giữa bánh rau và thành bàng quang nhỏ lại.
- Có mạch máu xuyên qua thành cơ tử cung và đến thành bàng quang hay không bằng siêu âm Doppler.
Vì những lợi ích kể trên, siêu âm được khuyến nghị thực hiện trong mỗi lần khám thai và từ tuần thứ 28 đã có thể phát hiện được biến chứng này.
8. Điều trị
Nguyên tắc chung khi điều trị nhau tiền đạo là cầm máu ngay lập tức để cứu sống mẹ. Tùy thuộc vào tuổi thai nhi, mức độ xuất huyết, khả năng nuôi dưỡng thai nhi và nhiều yếu tố khác, bác sĩ sẽ quyết định tiếp tục thai kỳ hoặc mổ lấy thai thích hợp.
8.1. Đối với rau tiền đạo chưa chuyển dạ
Với những thai phụ chưa xuất hiện cơn gò tử cung – cơn đau chuyển dạ, bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp sau:
- Thực hiện chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Hạn chế việc di chuyển và vận động quá mức. Xây dựng chế độ ăn uống bổ sung đủ chất cần thiết cho cơ thể.
- Thuốc giảm co tử cung: bác sĩ sẽ chỉ định một số thuốc như Spasmaverine, Salbutamol, Progesterone để giảm tần suất cơn co tử cung.
- Sử dụng Corticoid: giúp kích thích phổi thai phát triển trong trường hợp bác sĩ đánh giá có nguy cơ sinh non (từ 24 tuần đến 34 tuần 6 ngày).
- Với thai đủ tháng: nếu rau ở vị trí trung tâm hoặc bán trung tâm, bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai khi đạt 38 tuần. Các trường hợp khác có thể tiếp tục quan sát đến chuyển dạ nếu không xuất hiện xuất huyết.
- Xuất huyết nhiều: nếu thiếu máu kèm các yếu tố đe dọa tính mạng mẹ, bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai ở bất kỳ tuổi thai nào để cầm máu cứu mẹ.
8.2. Đối với rau tiền đạo đã chuyển dạ
Trong trường hợp xuất hiện dấu hiệu chuyển dạ, bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá tình trạng người bệnh để đưa ra những chỉ định thích hợp. Cụ thể là:
- Với rau tiền đạo là trung tâm hoặc bán trung tâm: Chỉ định mổ lấy thai là chỉ định bắt buộc.
- Với rau bám thấp: Nếu xuất huyết nhiều, bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai. Nếu xuất huyết ít hoặc không xuất huyết, bác sĩ có thể tiếp tục quan sát quá trình chuyển dạ.
- Trường hợp rau bám mép: việc xử lý sẽ phụ thuộc vào mức độ xuất huyết. Nếu xuất huyết nặng, bác sĩ có thể quyết định thực hiện ca mổ để lấy thai. Trong trường hợp xuất huyết nhẹ và ngôi thai cũng như tử cung đáp ứng được các điều kiện thuận lợi, bác sĩ có thể áp dụng phương pháp bấm ối và xé màng ối về phía không bánh rau để kiểm soát việc chảy máu. Nếu sau khi xử lý này, xuất huyết vẫn tiếp tục, bác sĩ sẽ tiến hành ca mổ lấy thai. Trong trường hợp không xuất hiện xuất huyết, bác sĩ sẽ tiếp tục quan sát quá trình chuyển dạ qua đường âm đạo và can thiệp khi cần thiết.
8.3 Đối với biến chứng rau cài răng lược
Rau cài răng lược được coi là biến chứng nặng nhất của rau tiền đạo. Các mạch máu tăng sinh nhiều ở đoạn dưới của tử cung và bắt đầu xâm nhập vào thành bàng quang gây khó khăn trong việc điều trị.
Việc phẫu thuật trong trường hợp này khá khó khăn, gây mất nhiều máu và có thể gây tổn thương đến bàng quang.
Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai chủ động khi thai đủ tháng bằng cách mổ dọc thân tử cung từ trên bên vị trí rau tiền đạo hoặc đáy tử cung, kết hợp cắt tử cung để hạn chế sự chảy máu.
Đây là những trường hợp rất khó khăn và nguy hiểm nên cần được chẩn đoán sớm và xử trí đúng cách.
9. Phòng ngừa
Rau tiền đạo là bệnh lý nguy hiểm, đe dọa tính mạng của mẹ và thai nhi. Để đảm bảo sự khỏe mạnh và an toàn cho thai kỳ, mẹ bầu nên tuân thủ các biện pháp phòng ngừa sau đây:
- Hạn chế tối đa tình trạng mang thai khi đã lớn tuổi. Trong trường hợp này nếu mang thai, mẹ bầu cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn theo dõi thai kỳ thật sát để bảo vệ thai kỳ tốt nhất.
- Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ sau khi lấy thai để tránh bị biến chứng nguy hiểm từ vết mổ cũ.
- Thực hiện lối sống lành mạnh, không sử dụng chất kích thích khi mang thai.
- Tránh hút thuốc lá chủ động và thụ động khi mang thai.
- Nếu được chẩn đoán bị rau tiền đạo trong những tháng cuối thai kỳ, cần nhập viện để được theo dõi.
- Khi gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đã đề cập ở trên, hãy đến ngay bệnh viện chuyên khoa Sản uy tín để nhận sự can thiệp và hỗ trợ từ các chuyên gia Sản khoa.
10. Khi nào cần gặp bác sĩ
Vì rau tiền đạo là bệnh lý nguy hiểm cần được theo dõi kỹ nên khi xuất hiện tình trạng chảy máu âm đạo dù nhiều hay ít trong 3 tháng cuối của thai kỳ, mẹ bầu cũng nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám.
Trong trường hợp xuất hiện chảy máu âm đạo kèm những đặc điểm sau, mẹ bầu nên nhanh chóng đến cơ sở y tế chuyên khoa gần nhất để được can thiệp:
- Chảy máu số lượng nhiều.
- Chảy máu kèm mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt.
- Đau bụng dưới dữ dội.
11. Lưu ý khi khám cùng bác sĩ
11.1. Những thông tin cần trao đổi rõ với bác sĩ
Khi được chẩn đoán rau tiền đạo, tâm trạng mẹ bầu có thể bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, trong thời điểm này thay vì lo lắng, mẹ bầu có thể hỏi bác sĩ những câu hỏi sau:
- Bệnh lý này ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi.
- Lựa chọn điều trị trong trường hợp của mình là gì?
- Có cách nào để giúp mẹ bầu biết cần phải đi khám ngay?
- Cần phải tuân thủ những điểm gì trong quá trình điều trị bệnh lý này.
- Mắc bệnh này có phải từ bỏ thai nhi hay không?
- Các biến chứng có thể xuất hiện? Theo dõi các biến chứng này ra sao?
- Có cần làm thêm những xét nghiệm nào để chẩn đoán rõ hơn hay không?
- Khi cần thì liên hệ theo cách nào? (Mẹ bầu có thể liên hệ Hotline của Phòng khám Chuyên khoa Siêu âm Sản Phụ khoa để được tư vấn).
11.2. Những câu hỏi bác sĩ thường hỏi
Khi mẹ bầu đến thăm khám, bác sĩ có thể khai thác những thông tin dưới đây để đánh giá những ảnh hưởng của bệnh lý này đến sức khỏe người bệnh và thai nhi:
- Lần đầu xuất hiện chảy máu vùng kín trong lần mang thai này là khi nào?
- Mức độ chảy máu có nghiêm trọng hay không?
- Tính chất máu ra thế nào?
- Chảy máu sau mấy ngày thì hết?
- Mẹ bầu có xuất hiện đau vùng chậu hay không?
- Những lần mang thai trước có xuất hiện những biến chứng liên quan đến thai kỳ hay chưa?
- Tiền sử điều trị và phẫu thuật vùng tử cung.
- Mẹ bầu có hút thuốc hoặc đang sử dụng những chất kích thích hay không?
- Mẹ bầu có người nhà chăm sóc hay không?
11.3. Lời dặn từ BSCKII Đỗ Thị Ngọc Lan
Rau tiền đạo là bệnh lý có thể điều trị được nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Mẹ bầu nên giữ tâm lý thoải mái, tuân thủ đầy đủ những hướng dẫn của bác sĩ, kết hợp với theo dõi thường xuyên để có một kỳ mang thai an toàn nhất.
Tham khảo một ca bệnh rau tiền đạo mà BSCKII Đỗ Thị Ngọc Lan đã trực tiếp thăm khám:
Rau tiền đạo là gì, có nguy hiểm không?
Rau tiền đạo là biến chứng trong thai kỳ, gây ra xuất huyết âm đạo nặng và sinh non. Thăm khám thai định kỳ và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ quan trọng.
Trong trường hợp xuất hiện chảy máu vùng kín trong 3 tháng cuối thai kỳ, mẹ bầu có thể liên hệ qua Hotline 0868555168 để được tư vấn và đặt lịch sớm nhất với BSCKII Đỗ Thị Ngọc Lan nhé!
