Nang cơ năng buồng trứng là những khối u nang được hình thành ở buồng trứng, chúng có thể tự mất đi qua các chu kỳ kinh nguyệt mà không cần điều trị gì. Cùng tìm hiểu về nguyên nhân hình thành, triệu chứng và cách điều trị với BSCKII Đỗ Thị Ngọc Lan.
1. Nguyên nhân có thể hình thành nang cơ năng buồng trứng
Nang cơ năng buồng trứng là một túi hình thành ở phía trên bề mặt buồng trứng của phụ nữ sau khi xảy ra quá trình rụng trứng. Với hầu hết trường hợp, các nang cơ năng buồng trứng này là vô hại và không gây ra triệu chứng khó chịu.
Thông thường, các nang cơ năng này sẽ tự biến mất mà không cần thiết phải điều trị. Tuy nhiên, các nang cơ năng buồng trứng lớn có thể gây xoắn, vỡ hoặc chảy máu, gây đau đớn và cần được theo dõi và điều trị kịp thời.
Ở một số trường hợp, u cơ năng buồng trứng có thể phát triển do một số thay đổi nhỏ trong cách buồng trứng sản xuất hoặc giải phóng trứng. Cụ thể, dưới đây là một số nguyên nhân dẫn đến u cơ năng buồng trứng:
- Khi trứng không được giải phóng và nang trứng bị phình ra với chất lỏng bên trong buồng trứng hoặc bề mặt của nang.
- U nang xảy ra khi nước trong cơ thể không được thải và tiếp tục tích tụ vào nang. Đây chính là loại u nang buồng trứng phổ biến và thường gặp nhất.
- Các u nang cơ năng buồng trứng có thể phát triển trong quá trình điều trị bằng clomiphene (như Clomid hoặc Serophene) trong các trường hợp vô sinh. Dạng u nang này sẽ tự biến mất sau khi kết thúc điều trị, tuy nhiên có thể mất vài tháng. Chúng thông thường cũng không ảnh hưởng nhiều đến quá trình mang thai.
- Một số u nang cơ năng buồng trứng có thể là u lành tính hoặc liên quan đến lạc nội mạc tử cung hoặc ung thư.
2. Triệu chứng u cơ năng buồng trứng
Nang cơ năng buồng trứng thường không gây ra triệu chứng và biến mất sau một thời gian ngắn, thường là 1-2 tháng hoặc sau 1-2 kỳ kinh nguyệt. Do đó, chúng thường được phát hiện trong quá trình khám sức khỏe định kỳ hoặc trong quá trình khám vì một bệnh lý khác.
Khi u nang cơ năng buồng trứng lớn lên, các triệu chứng sau có thể xuất hiện:
- Đi tiểu thường xuyên, đặc biệt khi u nang lớn ép vào bàng quang.
- Đau bụng.
- Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt.
- Tăng cân.
3. Nguy cơ mắc u cơ năng buồng trứng
Các yếu tố sau đây có thể tăng nguy cơ mắc u cơ năng buồng trứng:
- Tiền sử đã được chẩn đoán mắc u nang cơ năng buồng trứng trước đó.
- Sử dụng thuốc clomiphene (như Clomid hoặc Serophene) gần đây.
- Sử dụng các biện pháp tránh thai một thành phần progestin liều thấp (ví dụ như một số loại que cấy, thuốc uống dạng viên và dụng cụ tránh thai).
4. Xét nghiệm và chẩn đoán u cơ năng buồng trứng
Nếu siêu âm cho thấy có u cơ năng buồng trứng và không gây ra đau đớn dữ dội, bác sĩ có thể đề nghị theo dõi trong một khoảng thời gian. Trong quá trình theo dõi, người bệnh sẽ được kiểm tra lại sau một thời gian nhất định để xem kích thước của u nang có thay đổi hay không. Hầu hết u cơ năng buồng trứng sẽ tự biến mất sau 1-2 tháng mà không cần điều trị hoặc sau 1-2 kỳ kinh nguyệt.
Tuy nhiên, bác sĩ sẽ đề nghị xét nghiệm hoặc điều trị bổ sung trong những trường hợp sau:
- Siêu âm tiểu khung không cho thấy rõ loại u nang nào hoặc cả hai buồng trứng đều bị ảnh hưởng.
- U nang gây đau đớn hoặc chảy máu âm đạo.
- Kích thước của u cơ năng buồng trứng không giảm hoặc biến mất sau như dự kiến.
- Người bệnh có yếu tố nguy cơ ung thư buồng trứng, chẳng hạn như có người thân mắc ung thư hoặc có thay đổi gen. Bác sĩ có thể đề xuất thêm các xét nghiệm để tìm hiểu nguyên nhân của u nang buồng trứng.
- Tiến hành nội soi ổ bụng để xem u nang và lấy mẫu u nang để xác định tính chất. Sau khi kiểm tra mẫu, bác sĩ có thể quyết định phẫu thuật cắt bỏ u nang hoặc toàn bộ buồng trứng thông qua phẫu thuật nội soi.
- Xét nghiệm CA -125 (kháng nguyên ung thư) chỉ được khuyến nghị đối với những phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư buồng trứng rất cao. Đối với những người này, CA -125 giúp đánh giá nguy cơ ung thư buồng trứng.
5. Điều trị u cơ năng buồng trứng
Hầu hết u cơ năng buồng trứng không gây ra triệu chứng và tự biến mất mà không cần điều trị. Tuy nhiên, khi cần thiết, mục tiêu điều trị bao gồm:
- Hạn chế tối đa các triệu chứng đau hoặc giảm áp lực lên vùng chậu.
- Ngăn ngừa việc phát triển nhiều u nang bằng cách ngăn chặn sự rụng trứng. Điều trị bằng thuốc tránh thai để ngăn cản sự rụng trứng.
Việc xác định liệu người bệnh có cần điều trị hay không sẽ do các bác sĩ đưa ra quyết định dựa trên các thông tin và xét nghiệm chi tiết. Trong trường hợp cần điều trị, bác sĩ có thể đề nghị sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật.
Việc sử dụng thuốc tránh thai trong một số tháng có thể là phương pháp điều trị ban đầu để ngăn chặn sự hình thành u nang.
Trường hợp u nang gây đau đớn mà không giảm sau khi được điều trị nội khoa, phẫu thuật thông qua mổ nội soi ổ bụng có thể cần thiết. Nếu u nang có hình dạng bất thường hoặc người bệnh có yếu tố nguy cơ ung thư buồng trứng khác, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật mở ổ bụng thay vì sử dụng phẫu thuật nội soi.
Để đảm bảo hiệu quả và giảm nguy cơ biến chứng, quá trình phẫu thuật, bao gồm cả phẫu thuật nội soi ổ bụng, nên được tiến hành tại các bệnh viện uy tín sở hữu đội ngũ y bác sĩ chuyên môn đa dạng và được trang bị hệ thống trang thiết bị hiện đại. Vì vậy, bệnh nhân có thể tìm hiểu và lựa chọn những cơ sở khám bệnh hoặc phòng khám chuyên khoa đáng tin cậy để thực hiện phẫu thuật u cơ năng buồng trứng.
6. Kết luận
Nang cơ năng buồng trứng là một hiện tượng phổ biến và vô hại. Thông thường, chúng không gây ra triệu chứng và biến mất mà không cần điều trị. Tuy nhiên, trong trường hợp u nang lớn hoặc gây đau đớn, việc theo dõi và điều trị kịp thời là cần thiết.
Quá trình chẩn đoán và điều trị u cơ năng buồng trứng sẽ do các bác sĩ đưa ra quyết định dựa trên tình trạng và yếu tố cá nhân của người bệnh. Việc đến các bệnh viện uy tín và được trang bị đầy đủ trang thiết bị sẽ đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất.
