1. Rối loạn kinh nguyệt là gì?
Kinh nguyệt là quá trình chảy máu từ tử cung ra ngoài âm đạo khi không có quá trình thụ tinh xảy ra. Rối loạn kinh nguyệt hay kinh nguyệt không đều là tình trạng kinh nguyệt bất thường liên quan đến thời gian (rong kinh, thiểu kinh, vô kinh), tần suất và lượng máu mất trong mỗi chu kỳ kinh (cường kinh), cùng với những biểu hiện như màu sắc máu kinh thay đổi, đau bụng kinh mạnh, và những triệu chứng khác. Rối loạn kinh nguyệt có thể do cả rối loạn nội tiết và các vấn đề sức khỏe khác. Tuy nhiên, rối loạn kinh nguyệt không phải lúc nào cũng là một bệnh riêng biệt.
2. Nguyên nhân gây ra rối loạn kinh nguyệt
2.1 Nguyên nhân sinh lý
a. Thay đổi nội tiết tố
Trong suốt quá trình sinh sản, nữ giới phải trải qua nhiều giai đoạn từ khi bắt đầu có kinh, mang thai, cho con bú, đến tuổi mãn kinh. Những thay đổi này đi kèm với sự biến đổi nội tiết trong cơ thể.
- Dậy thì: Khi mới có kinh, hầu hết các cô gái có kinh nguyệt không đều do buồng trứng và các cơ quan sinh dục nữ khác vẫn chưa phát triển hoàn thiện. Nội tiết tố mới được giải phóng trong cơ thể cần một thời gian để ổn định. Thường phải mất từ 2-3 năm đầu tiên cho kinh nguyệt trở nên đều đặn.
- Cho con bú: Prolactin là hormone điều tiết sự sản xuất sữa mẹ. Prolactin kìm kẹp sự hoạt động của buồng trứng, giảm estrogen – một hormone nữ có thể gây vô kinh. Vòng kinh sẽ xuất hiện muộn hơn và cần thời gian để kinh nguyệt trở lại bình thường.
- Trước tuổi mãn kinh: Nồng độ hormone nữ suy giảm do sự hoạt động giảm dần của buồng trứng (sự suy giảm hoạt động phóng noãn), gây rối loạn và lão hóa của cơ thể, dẫn đến rối loạn kinh nguyệt.
b. Tăng hoặc giảm cân đột ngột
Biến động cân nặng có thể gây rối loạn kinh nguyệt bởi vì nó có thể tác động đến tuyến yên và gây ra sự mất cân bằng hormone, dẫn đến rối loạn chu kỳ ovulation và kinh nguyệt.
c. Rối loạn ăn uống
Chế độ ăn uống không hợp lý, sử dụng chất kích thích như thuốc lá, cafe,… làm thay đổi nồng độ hormone và gây ảnh hưởng xấu đến cơ thể như rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, mất nước, nhịp tim nhanh,… ảnh hưởng trực tiếp đến chu kỳ kinh nguyệt.
d. Tập thể dục quá sức
Tập luyện quá mức tiêu tốn rất nhiều năng lượng và thay đổi hoạt động bình thường của các cơ quan trong cơ thể, có thể gây rối loạn kinh nguyệt và thậm chí gây vô kinh thứ phát.
e. Căng thẳng – stress
Căng thẳng, bị ốm đau trong một thời gian dài, stress,… sẽ khiến tuyến thượng thận tiết cortisol – một hormone có ảnh hưởng đến quá trình sinh sản của các hormone nữ như estrogen và progesterone. Hai hormone này có nhiệm vụ điều hòa chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ.
f. Vệ sinh không đúng cách
Trong thời gian kinh nguyệt và sau quan hệ tình dục, cần giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ, đặc biệt là vùng kín. Thay băng vệ sinh thường xuyên, khoảng 3-4 tiếng một lần để làm giảm sự phát triển vi khuẩn và nguy cơ viêm nhiễm âm đạo.
g. Tác dụng phụ của thuốc
Thuốc tránh thai có thể làm thay đổi hormone nữ và gây ra rối loạn kinh nguyệt. Những thuốc kháng sinh dùng liều cao, kéo dài hoặc các hormone khác cũng có thể gây rối loạn kinh nguyệt.
2.2 Nguyên nhân do bệnh lý
- Rối loạn tuyến giáp: Rối loạn tuyến giáp làm thay đổi tốc độ trao đổi chất trong cơ thể, gây ra thay đổi hormone và chu kỳ kinh nguyệt, có thể gây ra vô kinh thứ phát.
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Buồng trứng không rụng trứng gây ra sự mất cân bằng tỉ lệ hormone nữ estrogen và progesterone trong cơ thể, ảnh hưởng đến nội mạc tử cung, gây bong lớp nội mạc tử cung và chu kỳ kinh nguyệt không đều.
- Nhiễm khuẩn sau sinh: Sau khi phá thai, viêm nội mạc tử cung hoặc các vấn đề lâm sàng khác có thể gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt do tác động kéo dài và làm phát triển tụt buồng tử cung – gây vô kinh thứ phát. Các bệnh khác như u xơ tử cung dưới niêm mạc, polyp tử cung, tăng sinh nội mạc tử cung, ung thư nội mạc tử cung, ung thư cổ tử cung cũng có thể gây rối loạn kinh nguyệt không tuân theo chu kỳ bình thường.
- Suy buồng trứng sớm: Tình trạng buồng trứng mất chức năng trước khi đến tuổi 40. Những phụ nữ gặp suy buồng trứng sớm có thể có kinh nguyệt không đều hoặc không thường xuyên trong nhiều năm.
3. Rối loạn kinh nguyệt có thể có thai được không?
Rối loạn kinh nguyệt vẫn có thể mang thai tùy thuộc vào nguyên nhân. Tuy nhiên, để tìm hiểu khả năng trên sẽ tùy thuộc vào trường hợp cụ thể của mỗi người. Điều quan trọng hơn, nếu bạn đang gặp rối loạn kinh nguyệt và đang mong muốn mang thai, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa để được điều trị một cách tốt nhất.
4. Cách khắc phục
4.1 Rối loạn kinh nguyệt do nguyên nhân sinh lý
- Chế độ ăn uống: Bạn nên uống đủ 2 lít nước mỗi ngày và có chế độ ăn uống cân đối với đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung vitamin và khoáng chất. Ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả tươi, tránh chất béo bão hòa và thức ăn nhanh. Trước ngày dự kiến có kinh, tránh ăn đồ cay, xào, rán và thực phẩm có tính hàn. Đối với những người có sức khỏe yếu, nên bổ sung chất dinh dưỡng cho cơ thể bằng cách ăn nhiều loại thịt gia cầm và uống sữa. Hạn chế sử dụng rượu bia, các chất kích thích như cà phê, trà đặc và hạn chế hút thuốc lành mạnh, tránh tiếp xúc với khói thuốc.
- Chế độ sinh hoạt: Đảm bảo có đủ giấc ngủ và tránh tỉnh khuya. Tập luyện nhẹ nhàng và đều đặn như đi bộ, yoga, thể dục nhịp điệu, aerobic,… hạn chế thể thao mạnh trong thời gian có kinh. Giữ cho bụng ấm áp để không bị nhiễm lạnh bằng cách sử dụng một miếng đệm ấm hoặc ngâm mình trong bồn nước nóng, giúp giảm đau bụng kinh. Vệ sinh vùng kín sạch sẽ và duy trì quan hệ tình dục lành mạnh.
- Tinh thần và tâm lý: Hãy giữ tinh thần lạc quan, tìm niềm vui trong cuộc sống và học cách giải tỏa căng thẳng khi gặp những khó khăn. Hãy điều chỉnh tâm lý và sống tích cực trong mọi tình huống.
4.2 Rối loạn kinh nguyệt do nguyên nhân bệnh lý
- Kiểm tra định kỳ: Điều quan trọng là bạn nên kiểm tra sức khỏe định kỳ để theo dõi và bảo vệ sức khỏe của bản thân. Thông qua việc thăm khám sức khỏe định kỳ, bạn có thể phòng ngừa rối loạn kinh nguyệt cũng như nhiều vấn đề sức khỏe khác.
- Hỗ trợ chuyên môn: Nếu bạn đang gặp rối loạn kinh nguyệt và muốn có thai, hãy tìm kiếm sự tư vấn và hỗ trợ từ các bác sĩ chuyên khoa sản hoặc các chuyên gia về hỗ trợ sinh sản. Họ có thể cung cấp cho bạn các phương pháp chữa trị và tư vấn về quá trình mang thai.
5. Lời khuyên của bác sĩ
Rối loạn kinh nguyệt không ngăn chặn khả năng mang thai, tuy nhiên, nguyên nhân cụ thể và tình hình của mỗi người có thể khác nhau. Để tối ưu khả năng mang thai và giải quyết vấn đề rối loạn kinh nguyệt, bạn nên tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ các chuyên gia y tế. Đừng chần chừ, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa sản hoặc các bác sĩ hỗ trợ sinh sản để tìm hiểu thêm. Nếu có thắc mắc gì về rối loạn kinh nguyệt, rối loạn kinh nguyệt có mang thai được không, xin vui lòng liên hệ bác sĩ chuyên khoa để được giải đáp.
